Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Σμόλεν κυρός Νείλος. (1823-1905).
(Βουλγαρική Εξαρχία).

Ο κατά κόσμον Νικόλαος Ντομπρέφ Τσεσμετζίεφ ή Ιζβόρωφγεννήθηκε στο Ρούσε στις 21 Νοεμβρίου ή στις 23 Αυγούστου 1823. Στις 21 Νοεμβρίου 1842 εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Κοκός (σήμερα στην Κομητεία Τούλτσεας της Ρουμανίας). Το 1852 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Δοροστόλου Διονύσιο και έλαβε το οφίκιο του Αρχιμανδρίτη. Υπηρέτησε ως Εφημέριος στο Ρούσε μέχρι το 1872 οπότε κλήθηκε από τον Βούλγαρο Έξαρχο στην Κωνσταντινούπολη. Στις 9 Ιουλίου 1873 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Στεφάνου της Βουλγαρικής παροικίας Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Σμόλεν, στη δικαιοδοσία της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Τη χειροτονία τέλεσε ο Εξαρχικός Μητροπολίτης Σόφιας Δωρόθεος, συμπαραστατούμενος από τους Εξαρχικούς Μητροπολίτες Αχρίδος Ναθαναήλ και Λοβτσού Διονύσιο. Τον Νοέμβριο του 1873 εστάλη στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να διοργανώσει τις εκεί δομές της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Κατόπιν επεμβάσεως του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ του Β΄ ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Δυσαρεστημένος από την απόφαση της Εξαρχίας περί ανακλήσεώς του συσπείρωσε γύρω του κάποιες Βουλγαρικές Κοινότητες των περιοχών Θεσσαλονίκης, Βοδενών και Κιλκίς, οι οποίες ζήτησαν τη δημιουργία ιδιαίτερης Εκκλησιαστικής Επαρχίας υπό τον Επίσκοπο Νείλο. Μετά την άρνηση της Εξαρχίας οι Κοινότητες αυτές στράφηκαν προς την Αγγλικανική Εκκλησία αλλά δεν κατόρθωσαν την ένταξή τους σε αυτήν. Τότε στράφηκαν προς τον Ελληνόρυθμο (Ουνίτη) Επίσκοπο Ραφαήλ Ποπώφ, ο οποίος ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημά τους. Στις 11 Απριλίου 1874 ο Επίσκοπος Νείλος προσχώρησε επισήμως στην Ουνία. Μετά την κοίμηση του Ραφαήλ χειροτονήθηκε Ουνίτης Επίσκοπος στις 21 Σεπτεμβρίου 1876. Εγκαταστάθηκε αρχικά στην Αδριανούπολη και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη. Το 1882 ο Πάπας τον προήγαγε σε Αρχιεπίσκοπο. Την Άνοιξη του 1895 υπέβαλε αίτημα προς την Σύνοδο της Εξαρχίας περί επανόδου στη δικαιοδοσία της. Το αίτημα έγινε δεκτό και στις 4 Ιουλίου 1895 επέστρεψε με τον τίτλο του Επισκόπου Σμόλεν. Διέμενε στη Σόφια όπου και εκοιμήθη στις 14 Μαρτίου 1905.