ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΙΚΑΙΑΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΙΚΑΙΑΣ

Νίκαια: (τουρκ. Iznik). Πόλη της Βιθυνίας χτισμένη στην Ανατολική όχθη της Ασκανίας λίμνης. Χτίστηκε πιθανότατα το 316 π.Χ. Ονομάστηκε Νίκαια ύστερα από τη νίκη του Λυσιμάχου επί του Αντιγόνου (301 π.Χ.). Έγινε πρωτεύουσα του Βασιλείου της Βιθυνίας. Κατόπιν πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων και έπειτα των Βυζαντινών. Στον "Συνέκδημο του Ιεροκλέους" (6ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρεται ως 5η μεταξύ των 16 πόλεων της Επαρχίας Ποντικής α΄. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η Νίκαια έγινε η πρωτεύουσα του κράτους των Λασκάρεων και έδρα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Το 1330 καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς και έγινε πρωτεύουσα του κράτους τους. Αργότερα παρήκμασε και έγινε ένα ασήμαντο χωριό. Σήμερα είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης Επαρχίας στο Νομό Προύσης.

Κίος: (τουρκ. Gemlik). Πόλη της Βιθυνίας χτισμένη στον μυχό του ομώνυμου (Κιανού) κόλπου. Κατά την παράδοση ο βασιλιάς των Αργοναυτών Κίος με αποίκους από τη Μίλητο ίδρυσε την πόλη. Το 499 π.Χ. καταλήφθηκε από τους Πέρσες στην κατοχή των οποίων παρέμεινε μέχρι το 459 π.Χ. Το έτος αυτό την απελευθέρωσε ο Κίμων και την ενέταξε στη Αθηναϊκή συμμαχία. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος ο Ε΄ (221 π.Χ.-179 π.Χ.) μαζί με τον Προυσία κατέλαβαν την Κίο καθώς και τη γειτονική Μύρλεια (Απάμεια-Μουδανιά) και τις κατεδάφισαν και τις δύο. Μετά την ήττα του Φιλίππου στις Κυνός Κεφαλές (197 π.Χ.) οι δύο πόλεις ξαναχτίστηκαν. Η Κίος ονομάστηκε "Προυσιάς επί θαλάσση" και η Μύρλεια "Απάμεια". Η Κίος εντάχθηκε στο Βασίλειο της Βιθυνίας, κατόπιν του Πόντου υπό τον Μιθριδάτη, έπειτα στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και κατόπιν στη Βυζαντινή. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο η πόλη πήρε το παλιό της όνομα. Στον "Συνέκδημο του Ιεροκλέους" (6ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρεται ως 7η μεταξύ των 16 πόλεων της Επαρχίας Ποντικής α΄. Το 1336 καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς.

Νικαίας μητρόπολη: Η εκκλησιαστική ιστορία της Νικαίας ξεκινά πιθανότατα τον 2ο αιώνα μ.Χ. Πρώτος γνωστός Επίσκοπος αναφέρεται ο Θεόγνις, ο οποίος μετείχε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο. Η Μητρόπολη Νικαίας κατέχει στα Τακτικά την 8η θέση εκτός μιας περιπτώσεως (Τακτικό 3) όπου βρίσκεται στη 10η θέση (προηγούνται ο Κύπρου και ο Κρήτης). Πιθανόν κατά τα τέλη του 14ου αιώνα συγχωνεύθηκε με τη Μητρόπολη Νικαίας και η Αρχιεπισκοπή Κίου. Κατά δε τον 17ο αιώνα η έδρα του Μητροπολίτη μεταφέρθηκε από τη Νίκαια στην Κίο όπου παρέμεινε μέχρι το 1923. Στο Συνταγμάτιο του Χρυσάνθου Ιεροσολύμων (1715) η Μητρόπολη Νικαίας κατέχει την 7η θέση ενώ στα Συνταγμάτια του 1855, του 1896 και του 1901 την 6η θέση.

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μητρόπολη Νικαίας περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς:
α) Νίκαια (Iznik)
β) Παπουτσάκ ή Παμουτσάκ Δερβέντ (Derbent) από τη σημερινή Επαρχία Iznik (Νικαίας) του Νομού Bursa (Προύσης)
γ) Κίος (Gemlik) από τη σημερινή Επαρχία Gemlik (Κίου) του Νομού Bursa (Προύσης)
δ) Κερμαστή (Mustafekemalpaşa)
ε) Κουμκισαγή (Kumkadi)
στ) Αζατζή ή Αζατλή (Ovaazatli) από τη σημερινή Επαρχία Mustafekemalpaşa (Μουσταφά Κεμάλ Πασά) του Νομού Bursa (Προύσης)
ζ) Μιχαλήτσιο (Karacabey)
η) Λωπάδι (Uluabat) από τη σημερινή Επαρχία Karacabey (Μιχαλητσίου) του Νομού Bursa (Προύσης)
θ) Ασά Κιοΐ (Aşağıköy)
ι) Βεζίρ-Χαν (Vezirhan)
ια) Κιουπλιά (Küplü)
ιβ) Μπας Κιοΐ (Başköy)
ιγ) Πέλτας ή Πάλτους (Pelitözü)
ιδ) Κιζίλ Καγιά (Kızıldamlar)
ιε) Ακτσέ Σεχίρ από τη σημερινή Επαρχία Bilecik (Βηλοκώμων) του ομώνυμου Νομού
ιστ) Λεύκη (Osmaneli) από τη σημερινή Επαρχία Osmaneli (Λεύκης) του Νομού Bilecik (Βηλοκώμων)
ιζ) Σοούτιον (Söğüt) από τη σημερινή Επαρχία Söğüt (Θηβαζίου) του Νομού Bilecik (Βηλοκώμων)
ιη) Μπουρχανιέ (Burhaniye)
ιθ) Ορτά Κιοΐ (Kulfallar)
κ) Χουδί (Saraçlı) από τη σημερινή Επαρχία Geyve (Γκέιβε) του Νομού Sakarya (Σαγγαρίου).

Επισκοπικός κατάλογος από το 1960.

1) Ιωάννης Ρίννε: 4 Οκτωβρίου 2001-1 Ιουλίου 2010. Από π. Καρελίας. Κοίμηση.

2) Κωνσταντίνος Χαρισιάδης: 29 Αυγούστου 2011-σήμερα. Από Δέρκων.

Αρχείο Kmz με τους οικισμούς της Μητροπόλεως Νικαίας.

Από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, πληροφορίες για Κοινότητες της Μητροπόλεως Νικαίας:

1) Ασά Κιοΐ
2) Βεζιρχάν
3) Κερμαστή
4) Κιουπλιά
5) Μπας Κιοΐ
6) Μπουρχανιέ
7) Νίκαια
8) Πάλτους
9) Παμπουτζάκι

Αναγραφές στα Τακτικά. (Jean Darrouzès, A.A. Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Texte Critique, Introduction et Notes, Institut Français d' Études Byzantines, Paris 1981).

ΤΑΚΤΙΚΟ	ΘΕΣΗ	ΘΕΣΗ
Τακτικό 1 Επιφανίου αρχιεπισκόπου Κύπρου έκθεσις πρωτοκκλησιών πατριαρχών τε και μητροπολιτών Ζ΄ αιών	η΄ επαρχία της αυτής (Βιθυνίας) ο Νικαίας 8 μητρόπολις Νικαίας έχει υπ' αυτήν πόλεις ήτοι επισκοπάς γ΄, οίον τον Μοδρινής ήτοι <Μελίνων> τον Λινόης τον Γορδοσέρβων	Περί των αυτοκεφάλων Αρχιεπισκόπων κα΄ επαρχία Βιθυνίας ο Κίου
Τακτικό 2 Τάξις προκαθεδρίας Μητροπολιτών Η΄-Θ΄ αιώνες	η΄ επαρχία της αυτής (Βιθυνίας) ο Νικαίας Η΄ επαρχία Βιθυνίας ο Νικαίας ο Μοδρινής ήτοι Μελίνων ο Λινόης ο Γορδουσέρβων	Των αυτοκεφάλων αρχιεπισκόπων κβ΄ επαρχία Βιθυνίας ο Κίου
Τακτικό 3 Τάξις προκαθεδρίας των οσιωτάτων πατριαρχών, μητροπολιτών και αυτοκεφάλων Τέλη Η΄ - Αρχές Θ΄ αιώνος	ι΄ επαρχία Βιθυνίας ο Νικαίας Ι΄ επαρχία Βιθυνίας έχει πόλεις στ΄ α΄ Νίκαια μητρόπολις β΄ ο Μοδρινής γ΄ ο Μέλης δ΄ ο Λινόης ε΄ ο Γορδουσέρβων στ΄ ο του [Στύλου]	Οι αυτοκέφαλοι κε΄ επαρχία Βιθυνίας ο Κίου
Τακτικό 4 Τάξις προκαθεδρίας των οσιωτάτων πατριαρχών. Τάξις προκαθεδρίας μητροπολιτών και αυτοκεφάλων και επισκόπων τελούντων υπό τον αποστολικόν θρόνον ταύτης της θεοφυλάκτου και βασιλίδος πόλεως Θ΄ αιών	επαρχία της αυτής (Βιθυνίας) η΄ ο Νικαίας Η΄ επαρχία της αυτής (Βιθυνίας) ο Νικαίας ο Μοδρινής ήτοι Μελίνων ο Λινόης ο Γορδοσέρβων ο Νουμερικών ο του Ταΐου ο των Μαξιμιανών	Μέχρι τούτων οι μητροπολίται και λοιπόν εντεύθεν άρχονται οι αυτοκέφαλοι επαρχία Βιθυνίας κα΄ ο της Κίου
Τακτικό 5 Τάξις των υποκειμένων μητροπόλεων τω πατριαρχικώ θρόνω της θεοφυλάκτου πόλεως Θ΄ αιών	επαρχία της αυτής (Βιθυνίας) η΄ ο Νικαίας	Περί των αυτοκεφάλων αρχιεπισκόπων επαρχία Βιθυνίας κα΄ ο Κίου
Τακτικό 6 Τάξις ονομάτων των οσίων μητροπολιτών Θ΄ αιών	<η΄ επαρχία της αυτής> (Βιθυνίας) ο Νικαίας έχει πόλεις δ΄
Τακτικό 7 Νικολάου πατριάρχου του παλαιού (Μυστικού) Τάξις των υποκειμένων μητροπόλεων τω αποστολικώ και πατριαρχικώ θρόνω της θεοφυλάκτου και βασιλίδος Κωνσταντινουπόλεως Ι΄ αιών	η΄ η Νίκαια Η΄ τη Νικαία της Βιθυνίας α΄ ο Μοδρινής ήτοι Μέλης β΄ ο Λινόης γ΄ ο Γορδοσέρβων δ΄ ο Τατταΐου ε΄ ο Μαξιμιανών	Τάξις των αρχιεπισκοπών αι τω αυτώ της βασιλίδος υπόκεινται θρόνω ιγ΄ η Κίος
Τακτικό 8 Αι μητροπόλεις. Τάξις των υποκειμένων μητροπόλεων τω αποστολικώ και πατριαρχικώ θρόνω της θεοφυλάκτου και βασιλίδος Κωνσταντινουπόλεως Ι΄ αιών	η΄ η Νίκαια επαρχίας της αυτής (Βιθυνίας) ο Νικαίας (δ΄)	Τάξις των αρχιεπισκοπών ιγ΄ η Κίος επαρχίας Βιθυνίας ο Κίου
Τακτικό 9 Εισί δε και όσοι εκάστη μητροπόλει υπόκεινται θρόνοι ΙΒ΄ αιών	Η΄ τη Νικαία της Βιθυνίας α΄ ο Μοδρινής ήτοι Μελής β΄ ο Λινόης γ΄ ο Γορδοσέρβων δ΄ ο Νουμερικών ε΄ ο Ταΐου στ΄ ο Μαξιμιανών
Τακτικό 10 Όσοι εκάστη μητροπόλει υπόκεινται θρόνοι. Τάξις προκαθεδρίας των υπό τον αποστολικόν θρόνον Κωνσταντινουπόλεως τελούντων μητροπολιτών και των υπ αυτούς επισκόπων ΙΒ΄ ή ΙΓ΄ αιών	Η΄ τη Νικομηδεία της Βιθυνίας α΄ ο Μοδρινής ήτοι Μελής β΄ ο Λινόης γ΄ ο Γορδοσέρβων δ΄ ο Νουμερικών ε΄ ο Ταΐου στ΄ ο Μαξιμιανών
Τακτικό 11 Αι μητροπόλεις ΙΒ΄ ή ΙΓ΄ αιών	η΄ η Νίκαια ο Νικαίας	Αι αρχιεπισκοπαί ιγ΄ η Κείος-η Κίος-ο Κίου
Τακτικό 12 Αι αγιώταται μητροπόλεις εισίν αύται ΙΒ΄ ή ΙΓ΄ αιών	η΄ η Νίκαια ο Νικαίας	Αι αρχιεπισκοπαί ι΄ ο Κίου η Κίος
Τακτικό 13 Εισίν οι θρόνοι του Κωνσταντινουπόλεως κατά την τάξιν των μητροπολιτών καθώς εν τω χαρτοφυλακείω αναγέγραπται και αι επισκοπαί εκάστης μητροπόλεως ΙΒ΄ ή ΙΓ΄ αιών	Η΄ τη Νικαία της Βιθυνίας Η΄ η Νίκαια της Βιθυνίας α΄ ο Μοδρινής ήτοι Μελής β΄ ο Λινόης ο Γορδοσέρβων γ΄ ο Νουμερικών δ΄ ο Ταΐου ε΄ ο Μαξιμιανών
Τακτίκό 14 Σύγγραμμα Νείλου Δοξαπατρή. Εισί δε αι αναγεγραμμέναι επαρχίαι και μητροπόλεις αι υποκείμεναι τω Κωνσταντινουπόλεως αύται, αι εν τη Ανατολή και τη Δύσει και τοις λοιποίς μέρεσι. ΙΒ΄ αιών	η΄ η Νίκαια της αυτής Βιθυνίας έχουσα επισκοπάς στ΄	Και αι αρχιεπισκοπαί αι υποκείμεναι τω θρόνω Κωνσταντινουπόλεως και μηδενί μητροπολίτη υποκείμεναι μήτε εχουσαι υφ' εαυτάς επισκοπάς εισί τον αριθμόν λγ΄, αι και εισίν αύται η Κίος αι πάσαι τον αριθμόν μβ΄, αίτινες εισίν αύται η Κίος
Τακτικό 15 Τάξις των Μητροπόλεων ΙΒ΄ αιών	η΄ η Νίκαια ο Νικαίας	Αι αρχιεπισκοπαί στ΄ η Κίος ο της Κίου
Τακτικό 16 Η γεγονυία υποτύπωσις παρά του βασιλέως Λέοντος του Σοφού όπως έχουσι τάξεως οι θρόνοι των εκκλησιών των υποκειμένων τω πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ΙΒ΄ αιών	η΄ η Νίκαια	Αι αρχιεπισκοπαί ι΄ η Κίος
Τακτικό 17 Η έκθεσις αύτη των υποκειμένων μητροπόλεων τω αποστολικώ και πατριαρχικώ θρόνω της θεοφυλάκτου Κωνσταντινουπόλεως εξετέθη επί της βασιλείας του αοιδίμου βασιλέως κυρού Ανδρονίκου Παλαιολόγου του γέροντος ΙΔ΄ αιών	η΄ ο Νικαίας η Νίκαια
Τακτικό 18 Έκθεσις των υποκειμένων τω πατριαρχικώ θρόνω της βασιλίδος των πόλεων εκτεθείσα επί της βασιλείας του αοιδίμου βασιλέως κυρού Ανδρονίκου Παλαιολόγου του γέροντος ΙΔ΄ αιών	η΄ ο Νικαίας	Αι αρχιεπισκοπαί ε΄ ο Κίου και κατωτέρω Αι αρχιεπισκοπαί πλην ων ετιμήθησαν εις μητροπόλεις στ΄ η Κίος και κατωτέρω Αι αρχιεπισκοπαί ζ΄ η Κίος
Τακτικό 19 Έκθεσις του ευσεβούς βασιλέως κυρού Ανδρονίκου τρίτου των Παλαιολόγων. Τάξις προκαθεδρίας μητροπόλεων τελούντων υπό τον αποστολικόν θρόνον της θεοφυλάκτου και βασιλίδος Κωνσταντινουπόλεως ΙΔ΄ αιών	η΄ ο Νικαίας
Τακτικό 20 Περί της τάξεως των θρόνων των Μητροπολιτών και τίνες αυτών λέγονται έξαρχοι και υπέρτιμοι, τίνες δε υπέρτιμοι μόνον ΙΕ΄ αιών	η΄ ο Νικαίας, πάσης Βιθυνίας
Τακτικό 21 Τάξις προκαθεδρίας των οσιωτάτων πατριαρχών και αι μητροπόλεις και αρχιεπισκοπαί, αι οποίαι ευρίσκονται την σήμερον και είναι υποκείμεναι τη βασιλίδι Κωνσταντινουπόλει ΙΣΤ΄ αιών	η΄ η Νίκαια

Αναγραφές στα Συνταγμάτια

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΟ	ΘΕΣΗ
Χρυσάνθου Ιεροσολύμων (1715)	7 ο Νικαίας, Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Βιθυνίας
Συνταγμάτιο 1855	ΣΤ΄ ο Νικαίας, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βιθυνίας Κ. Ιωσήφ
Συνταγμάτιο1896	ΣΤ΄ Ο Νικαίας (Ιερώνυμος) υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βιθυνίας
Συνταγμάτιο 1901	ΣΤ΄ Ο Νικαίας (Σωφρόνιος) υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βιθυνίας

Αναθεώρηση: Τρίτη, 16 Ιουνίου 2020.